تفاوت قصاص و اعدام در چیست

 در قانون جمهوری اسلامی، افرادی که دست به اقدامات غیرقانونی بزنند و یا اعمالی را انجام دهند که از نظر قانون خلاف شناخته می‌شوند، باید مجازات آنرا متحمل شوند. چرا که وجود هرگونه بی‌قانونی و هرج و مرج در جامعه باعث از بین رفتن آرامش و نظم آن می‌شود‌ با توجه به این مورد قانون انواع مجازات را برای جرایم مختلف در نظر گرفته است. برخی از این جرایم از قرآن و فقه گرفته شده و برخی نیز با توجه به مصلحت جامعه تعیین گردیده‌اند.

 بی شک بارها با کلماتی مانند قصاص و اعدام روبرو شده‌اید، کلماتی که شما را به یاد قتل‌ها و یا اقدامات غیرقانونی سخت می‌اندازند‌ اما چه تفاوتی میان قصاص و اعدام وجود دارد؟ در ادامه همراه ما باشید تا با مفهوم دقیق قصاص، اعدام و انواع آن آشنا گردید.

قصاص چیست

 قبل از اینکه به بحث در مورد تفاوت قصاص و اعدام بپردازیم، بهتر است با تعریف هر یک از این دو مجازات آشنا شویم. قصاص از ریشه کلمه قصص بوده و به معنای پیگیری است. متاسفانه بسیاری از افراد قصاص و اعدام را با یکدیگر اشتباه گرفته و آن دو را یکی می‌دانند. در حالی که این دو مجازات تفاوت‌های آشکاری با یکدیگر دارند.

 هر دو این مجازات برای جبران آسیب به بدن و یا گرفتن جان انسان تعیین شد‌ه‌اند. اعدام باعث سلب حیات از مجرم و قصاص باعث سلب حیات اعضای بدن می‌گردند. قصاص دارای دو نوع قصاص نفس و قصاص عضو است.

 قصاص نفس تنها مربوط به جرایم عمدی است که در آن فرد به مرگ محکوم می‌گردد. قصاص عضو نیز تنها زمانی است که یکی از اعضای بدن فرد مقابل بر اثر یک جنایت آسیب ببیند. جالب است بدانید که قصاص دارای شرایط خاصی است. با توجه به مواد قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ برای انجام قصاص، مرتکب و قربانی باید هر دو دارای دین یکسان باشند.

 علاوه بر این مجازات قصاص شامل پدر و یا جد پدری نمی‌گردد. سومین شرط آن نیز این است که فرد مرتکب جرم در زمان انجام آن عاقل باشد و آن را از روی عمد انجام دهد.

انواع قصاص

حال که با مفهوم و تعریف قصاص و شرایط مختلف آن آشنا شدید، بهتر است در مورد انواع قصاص صحبت کنیم. قصاص نفس و قصاص عضو دو نوع این مجازات هستند که شرایط مختلفی از یکدیگر دارند.

 قصاص نفس

• در قصاص نفس، اگر فردی مرتکب انجام قتل عمد گردد اما شاکی نداشته باشد و یا شاکی او از قصاص فرد مجرم گذشت کند، در این صورت از آنجایی که باعث اختلال در نظم و امنیت جامعه شده است، به حبس از ۳ تا ۱۰ سال محکوم می‌شود.
• اگر یک مرد زن مسلمان را به صورت عمدی بکشد قصاص می‌شود اما ولی دم باید قبل از قصاص نصف دیه کامل مرد را به خانواده او بپردازند.
• اگر قاتل زن مسلمان مردی غیر مسلمان باشد، بدون پرداخت دیه قصاص می‌گردد.
• اگر دو یا چند نفر به صورت عمدی توسط یک نفر به قتل برسند، اولیای دم هر یک از آنها می‌توانند بدون اخذ رضایت از اولیای مقتولان دیگر و یا پرداخت دیه حکم قصاص را درخواست کنند.
• اگر فردی مرتکب قتل عمد باشد اما بدون اراده او انجام گیرد، در این صورت به تحمل ۶ ماه تا ۳ سال حبس محکوم می‌شود.

 قصاص عضو

• اگر فردی به صورت عمد باعث ایجاد آسیب به هر یک از اعضای فردی دیگر شود، در این صورت به قصاص عضو محکوم می‌گردد.
• اگر اقدام مجرم، باعث ایجاد اختلال در نظم و امنیت جامعه شود، به حبس ۲ تا ۵ سال محکوم می‌شود. علاوه بر این، در صورت درخواست طرف مقابل باید دیه آن را پرداخت کند.
• اگر فردی باعث ایجاد آسیب عمدی به عضو فرد دیگر گردد، در این صورت باید قصاص شود مگر اینکه دیه آن را پرداخت نماید.
• اگر فردی باعث ایجاد چند ضربه مختلف به فرد گردد، در این صورت باید قصاص هر یک از آن را به طور جداگانه متحمل شود. فرد مقابل می‌تواند برخی از آنها را گذشت کرده و نسبت به برخی نیز درخواست قصاص داشته باشد.

اعدام چیست

 اعدام یکی از مجازات‌های سنگینی است که با توجه به قوانین مجازات اسلامی برای برخی از جرایم عمدی و جدی مانند قتل تعیین می‌گیرد. جالب است بدانید که این حکم در برخی از ماه‌های خاص سال مانند رمضان و محرم اجرا نمی‌گردد. معمولا اعدام برای جرایمی است که به صورت عمدی رخ داده‌اند و فرد آگاهانه باعث سلب حیات از فردی دیگر شده است.

 معمولا آمادگی برای این مجازات ۲۴ و یا ۴۸ ساعت قبل از صبح چهارشنبه صورت می‌گیرد. اعدامی‌ها را از بخش به قرنطینه می‌برند تا در آنجا آخرین دیدار خود را با خانواده داشته باشند. معمولاً در هنگام انجام اعدام، قاضی اجرای حکم، نماینده نیروی انتظامی، قاضی صادر کننده حکم، رئیس زندان و یا نماینده او، وکیل محکوم، پزشک قانونی و اولیای دم در صحنه حضور خواهند یافت. در حقوق کیفری اسلام، اعدام به سه دسته مختلف قصاصی، حدی و تعزیری تقسیم می‌شود:

 اعدام قصاصی

 اعدام قصاصی اعدامی است که مربوط به مواردی مانند قتل عمد می‌شود و شرایط خاصی دارد. در این اعدام حضور شاکی خصوصی اهمیت زیادی دارد.

 اعدام حدی

 اعدام حدی در مواردی مانند زنا، جرایم علیه دین مانند محاربه و جرایم تکرار جرم که بارها و بارها به صورت آگاهانه انجام می‌شوند، صورت می‌گیرد.

 اعدام تعزیری

 در اعدام تعزیری مجازات مرگ از سوی حاکم تعیین شده و بسیاری از فقها بر این باور هستند که تعزیر مادون حد می‌باشد. در حقیقت اعدام تعزیری را زمانی جایز می‌دانند که فرد بر علیه جامعه قیام کرده و باعث فساد فی الارض گردد.

تفاوت قصاص و اعدام

 یکی از مهمترین موارد این مقاله که به صحبت در مورد آن خواهیم پرداخت، فرق قصاص و اعدام است.

• یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های میان اعدام و قصاص این است که در اعدام زندگی فرد مجرم به اتمام می‌رسد اما در قصاص علاوه بر اتمام زندگی مجرم، مجازات نقص عضو را نیز به همراه دارد.
• مجازات قصاص توسط قاضی صادر می‌شود اما حکم اعدام از سوی دادستان صادر می‌گردد.
• معمولاً در حکم قصاص زمانی که فردی از وقوع یک جرم ضرر کرده باشد با مراجعه به دادگاه و درخواست از قاضی به دنبال قصاص است.
• اگر فردی باعث ایجاد آسیب به یکی از اعضای بدن شخص دیگر باشد آن فرد می‌تواند با مراجعه به دادگاه درخواست قصاص داشته باشد، اما حکم اعدام تنها از طریق ارگان دعوی از سوی دادستان مطرح می‌شود.
• مجازات قصاص بر اساس آیات قرآن شکل گرفته است اما اعدام توسط قانونگذاران یک جامعه تعیین گردیده است. بنابراین می‌توان گفت قصاص یک مجازات حدی و اعدام نیز یک مجازات تعزیری است.
• از آنجایی که قصاص بر اساس آیات قرآن است، فرد مجرم با بخشش می‌تواند از مجازات آن مبرا شود اما در اعدام چون از سوی قانونگذار تعیین می‌گردد غیر قابل بخشش خواهد بود.
• قصاص تنها در صورتی درخواست می‌شود که قتل عمد انجام شده باشد اما اعدام مجازاتی مانند زنا، محاربه و یا حتی سرقت حدی را نیز شامل می‌شود.
• در قصاص اگر فردی انگشت کسی دیگر را با چاقو بریده باشد انگشت او نیز با چاقو بریده خواهد شد. اما اعدام به یک صورت بوده و از طریق دار زدن یا تزریق انجام می‌گردد.

قصاص نفس چیست ؟

قصاص نفس یکی از مفاهیم حقوقی و شرعی در اسلام است که به معنای اجرای مجازات متناسب با جرم قتل عمدی است. این مجازات در برخی از کشورهای اسلامی که قوانین شرعی را اجرا می‌کنند، به کار گرفته می‌شود.

در این مفهوم، خانواده مقتول حق دارند تقاضای قصاص قاتل را داشته باشند. قصاص نفس به معنای اعدام قاتل است. با این حال، خانواده مقتول می‌توانند از حق قصاص خود صرف‌نظر کرده و به جای آن، دیه (پولی که به عنوان جبران خسارت پرداخت می‌شود) را قبول کنند.

۱۲ بار قصاص نفس چیست

 زمانی‌که یک فرد مرتکب چند گناه و تخلف گردد، مجازات هریک را به‌طور جداگانه متحمل می‌شود. دراینصورت می‌توان گفت فرد باید بارها برای تخلفات خود قصاص شود. با توجه به قوانین قصاص نفس، اگر فردی که مورد مجازات قصاص قرار گرفته‌‌است در صورت رفتن به پای چوبه دار، طناب پاره شود، مجرم مجدد قصاص می‌شود.

اعدام تعزیری چیست

 در حقوق جزای اسلامی، تعزیر را می‌توان بخشی از مجازات دانست که کیفیت و اندازه آن بر اساس مصلحت‌های معین توسط حاکم شرع تعیین گردیده و کم و کیفیت آن توسط او مطرح می‌شود. تعزیر در لغت به معنای رد و منع می‌باشد به گونه‌ای که دیگر فعلی را که بر خلاف عرف، جامعه و یا شرع است انجام نشود.

 قرآن کریم را می‌توان از مهم‌ترین منابع اسلامی دانست که تمامی قوانین و شرایط اسلام از آن گرفته شده‌اند. قرآن کریم به حیات انسان اهمیت بسیاری قائل است به گونه‌ای که اگر فردی به ناحق کشته شود فرد مقابل باید اعدام گردد تا از بروز فساد بیشتر در زمین جلوگیری گردد.

 در حالت کلی می‌توان گفت اعدام تعزیری، مجازاتی است که برای حفظ مصلحت جامعه و نظام از سوی حکومت برای مجازات فردی تعیین می‌گردد که کاری برخلاف شرع و عرف انجام داده است.

 سخن پایانی

 قصاص و اعدام دو مجازات سخت برای مجرمین هستند. این دو مجازات از جهات مختلف با یکدیگر تفاوت دارند. نحوه اجرای آن و دلیل اجرای هریک از مهم‌ترین تفاوت‌های اصلی آن هستند. در این مقاله سعی کردیم شما را با مفاهیم اعدام، قصاص و انواع آن، آشنا سازیم.