جعاله چیست توضیح کامل با مثال

جعاله یا قرارداد و عقد جعاله به دلیل کاربرد زیاد و عدم آشنایی کافی افراد با این مفهوم نیاز به توضیح کامل با مثال کاربردی دارد. وقتی شخصی خود را ملزم به انجام عملی در مقابل پرداخت اجرتی نماید به این مفهوم جعاله می‌گویند. برای مثال کسی که طلا یا وسیله‌ای گم کرده با انعقاد عقد جعاله معین می‌کند که در قبال پیدا کردن مال او، مبلغ یک میلیون تومان به یابنده پرداخت کند. جعاله در حقوق و شرایط مختلف مفاد و احکام معینی دارد که در ادامه بیشتر به آن‌ها پرداخته خواهد شد. از طرفی وکیل ارومیه با سال‌ها سوابق درخشان و تجربیات ارزنده آماده مشاوره و کمک به شما در زمینه قراردادهای جعاله و پیگیری این مسائل در چهارچوب قوانین حاکم و جدید است.

جعاله چیست

مطابق ماده ۵۶۱ قانون مدنی جعاله از عقود معین و یک تعهد جایز بوده و به این معنا است که شخصی خود را ملزم نماید به اینکه اجرتی را در مقابل انجام عملی پرداخت‌ نماید. همچنین طبق ماده ۵۶۲ قانون مدنی، جاعل، جُعل و عامل ارکان اصلی قرارداد جعاله محسوب می‌شوند که جاعل یعنی کسی که به موجب عقد قرارداد ملزم به پرداخت اجرت معین است و فاعل یعنی کسی که با دریافت این اجرت، عمل خواسته شده مورد نظر را انجام دهد. جعل نیز یعنی پاداش، دستمزد و اجرتی که جاعل ملزم به پرداخت آن به عامل است. به زبان ساده جعاله یا عقد جایزه قراردادی است که در آن یکی از طرفین جهت انجام عملی توسط یک شخص معین یا نامعین، ملزم به پرداخت اجرت معلوم و مشخص است. برای مثال تعیین پاداش و مژدگانی برای اشیاء و اموال مفقودی مانند کیف و مدارک مهم از جمله مصادیق و مثالی از قرارداد جعاله هستند.

عقد جعاله

عقد جعاله نوعی التزام شخصی برای طرفین قرارداد است که در مقابل انجام عملی به ادای اجرت، اجرا خواهد شد. در عقد جعاله شخص متعهد می‌شود که در صورت انجام عمل توسط فردی دیگر (معین یا غیر معین) پاداش و اجرتی را به او پرداخت کند. مانند انواع قراردادهایی که بین کارفرما و نیروهای کاری برای بهره‌وری و ارتقاء کیفیت کار انجام خواهد شد. جعاله به دو نوع عقد خاص و عقد عام تقسیم شده که در عامل یا‌ انجام دهنده با هم‌ فرق دارند. در عقد جعاله خاص جاعل از شخص خاصی برای انجام امور تقاضا و درخواست کمک کرده و در این حالت عامل یک شخص معین است. عقد جعاله عام نیز یعنی وقتی جاعل درخواست کاری را به شخص خاص واگذار نکرده بلکه این کار را از عموم خواسته و فاعل یا اجرا کننده نامعین است که در این شرایط مهم‌ترین نکته انجام عمل است.

جعاله در حقوق

جعاله از ریشه کلمه جعل و در لغت به معنای اجرت، دستمزد و پاداش است. همچنین جعاله در حقوق نام یک عقد معین بوده که در ماده ۵۶۱ تعریف آن آماده است. بر این اساس و در این ماده جعاله عبارت است از التزام شخصی به ادای اجرت مورد نظر در مقابل عملی، بدون شرط اجرت معین و اعم از اینکه طرف مقابل معین یا غیر معین باشد. به بیانی دیگر جعاله مطابق حقوق و قوانین نوعی عقد معین بوده که در آن فرد باید اجرتی را در برابر کار انجام شده پرداخت کند و در این مسئله مشخص بودن انجام دهنده کار یا عامل نیز اهمیتی ندارد. از جنبه فقهی هم جعاله مستلزم شدن جاعل به دادن عوض در قبال عملی که مقصود عقلا و حلال است که در بانک و دیگر امور نیز انعقاد این سبک از قراردادها رایج و متداول است.

فرق جعاله و اجاره

با وجود اینکه عقد جعاله و اجاره هر دو معین بوده اما تفاوت‌هایی دارد و مهم‌ترین فرق جعاله و اجاره به ترتیب جایز بودن و لازم بودن این قراردادها است. همچنین در احکام فقهی و تخصصی نیز عقد اجاره و جعاله از جنبه عامل، عمل، مدت و عوض از نظر شرایط صحت با هم‌ تفاوت‌هایی دارند. از طرفی در اجاره شخص اجیر همیشه معین بوده اما در عقد جعاله عامل می تواند معین یا غیر معین باشد و به خاص و عام بودن عقد بستگی دارد. اجاره اشخاص مبنی بر مغابنه بوده و علم تفصیل لازم دارد اما جعاله مبتنی بر مسامحه است. در اجاره با انعقاد این قرارداد تعهد دو سویه و حق حبس وجود دارد اما در جعاله به محض انعقاد عقد تعهد یک سویه برای عامل ایجاد می‌شود.

جعاله بانکی چیست

کاربرد جعاله در بخش‌های پیمانکاری بوده و بانک‌ها می‌توانند به عنوان پیمانکار یا عامل یا در صورت لزوم به عنوان جاعل یا کارفرما به انعقاد جعاله مبادرت نمایند. مدت تسویه و انجام مطالبات ناشی از جعاله طبق مقررات و ضوابط بانکی تعیین خواهد شد. بنابراین جعاله بانکی نوعی قرارداد و عقد بانکی بوده که بانک با استفاده از آن به ارائه تسهیلات و خدمات به مشتریان خود پرداخته و از جمله آن پرداخت سود یا پاداشی به مشتریان در قبال سپرده‌گذاری و تراکنش بالا است. در تنظیم جعاله بانکی نیز مانند سایر عقود جعاله باید جزئیات کار، شرایط و نحوه انجام کار، میزان پاداش و مدت‌ زمان قرارداد دقیقاً مشخص گردد.

قرارداد جعاله ملکی

جعاله فروش ملک، قراردادی است که ملکی به واسطه آن به فروش رسد که در این شرایط عامل ملزم است که در مقابل دریافت دستمزد یا حق الزحمه ملکی را برای جاعل یا صاحب آن ملک به قیمت مناسب بفروشد. جعاله ملک برای خرید، فروش، رهن و اجاره املاک کارایی داشته و با عقد جعاله ملکی یک شخص از دیگری می‌خواهد که ملکی برای او به فروش یا اجاره رساند و عامل در این حالت موظف است در مقابل اجرت دریافتی مشتری مناسبی را برای جاعل پیدا کند. با موفقیت عامل و انجام تعهدات او، کمیسیون یا پاداشی برای انجام این کار برای وی لحاظ می‌شود. برای مثال وقتی صاحب خانه به عنوان جاعل از مشاوره املاک و بنگاهی به عنوان عامل درخواست فروش و اجاره ملک را با قیمت مورد نظر داشته و اجراکننده موفق به یافتن یک مشتری دست به نقد و مطلوب برای جاعل خواهد شد، قرارداد جعاله نوع خاص و لازم انجام شده است.

مثالی از جعاله

امثال و مصادیق زیادی از عقد جعاله در جامعه و زندگی روزانه افراد وجود دارد که در بخش‌های قبلی نیز به آن‌ها اشاره شده است. در واقع جعاله مزدی است که در برابر انجام کاری معین از جاعل به عامل پرداخت خواهد شد. علاوه بر ملک، بانک و حتی در امور تجاری و بازرگانی یا دیگر مباحث کوچک و بزرگ نیز این امثال جعاله وجود دارد. برای مثال شخصی که حیوان خانگی خود را گم کرده و در آگهی برای یابنده آن مبلغ معینی پاداش در نظر گرفته، نمونه یک عقد جعاله عمومی و عام است. همچنین تعیین مژدگانی برای کسی که انگشتر، گوشی، مدارک شناسایی یا کیف گمشده را پیدا کرده و یا در احداث راه و ساختمان، خرید و فروش سهام، گشایش اعتبارات اسنادی و دیگر موارد نیز عقود جعاله کاربرد دارد. همه این موارد از اوصاف و امثال عقد قرارداد جعاله خاص و عام در اجتماع است.

 سخن پایانی

جعاله عقد و قراردادی توافقی است که در آن یکی از طرفین توافق متعهد خواهد شد که به طرف دیگر در ازای انجام کاری معین، دستمزد معینی پرداخت نماید و به شخصی که پاداش و اجرت را پرداخت کند، جاعل و به انجام دهنده کار نیز عامل گویند. عقد جعاله در بانک، املاک و زندگی عادی افراد در حال انجام بوده و شرایط حقوقی مختلفی را مشمول خواهد شد که بر اساس مفاد قانون می‌توان به موارد این قرادادهای جعاله ترتیب اثر داد و آن‌ها را پیگیری کرد.

وکیل ارومیه نیز با تسلط بر شرایط و مقررات انواع عقود معین و لازم به ویژه قرارداد جعاله را در پرونده‌های مختلف بررسی و با ارزیابی و آنالیز اشکالات این قراردادها راه حل و راهکارهای مفید حل و فصل این عقود را با مشاوره تخصصی برای موکلان فراهم خواهد کرد. در این مقاله نیز به اینکه جعاله چیست توضیح کامل با مثال این مفهوم و انواع و موارد این عقد پرداخته شد.

سوالات متداول

شرایط عقد جعاله چیست؟

به طور مختصر عدم ضرورت تعیین اجرت معلوم در جعاله، معین یا نامعین بودن عامل، مردد و نامعلوم بودن عمل، جایز بودن جعاله یک عمل حقوقی، امانتی بودن مال جاعل در دست عامل و باطل بودن قرارداد جعاله برای امور نامشروع و غیر عقلایی از شرایط عقد جعاله محسوب می شوند که در همه عقود جعاله عام و خاص این موارد و شرایط کلی ممکن است وجود داشته باشند.

شرایط فسخ قرارداد جعاله چگونه است؟

جعاله یک عقد جایز و هر یک از طرفین قرارداد می‌توانند هر وقت که اراده کنند و هر زمان که بخواهند به صورت یک طرفه آن را فسخ نمایند. اگر پیش از شروع به عمل قرارداد جعاله فسخ گردد عامل حقی بر جاعل پیدا نخواهد کرد و اگر پس از شروع به کار عامل قرارداد جعاله فسخ شود باید اجرت المثل عامل پرداخت شود.