هبه چیست؟

هبه، یکی از اصطلاحات مربوط به رشته حقوق است و معنای مشخصی دارد. قوانین کشور و تعاملات مردم با یکدیگر توسط حقوق انجام می شود. هر عملی در این دنیا با حق و حقوق است و باید به طور دقیق به سرانجام برسد. این واژه، به طور کلی معنای بخشش را در خود جای داده است. بخشش مال به شخصی دیگر را هدیه می‌گویند. عقد بخشش، قاعده و قوانین خاص خود را دارد که در ادامه اطلاعات بیشتری از بخشش مال را در اختیار شما قرار می‌دهیم.

هبه به چه معناست؟

اگر بخواهیم هبه را از نظر واژه‌ها تعریف کنیم، معنای بخشش، هدیه و صدقه را به همراه دارد. این واژه بسیار ارزشمند است و بخشش مال بین دو نفر انجام خواهد شد. اصطلاح حقوقی بخشش مال، عقدی است که مال از شخصی به شخص دیگر تملیک می‌شود. هر کدام از طرفین اصطلاحات مربوط به خود را دارند. واهب، به کسی گفته می‌شود که قصد انتقال مال به دیگری را دارد. متهب، به طرف دریافت‌کننده مال گفته می‌شود. به مال مورد عقد که بین دو شخص رد و بدل شده است عین موهوبه می‌گویند. این واژه‌ها در علم حقوق معنای خاص دارند که هر کدام حقی را تعیین می‌کنند. هر دو طرفین باید اهلیت داشته باشند، این به معنای رسیدن به سن قانونی و سلامت کامل روانی است. کودکان صغیر غیر ممیز و افراد مجنون نمی‌توانند متهب باشند. این قانون در علم حقوق اهمیت فراوانی دارد و باید به آن توجه ویژه‌ای داشته باشید.

شرایط هبه

هبه، در زندگی افراد وجود دارد و باید شرایط صحت آن را در نظر بگیرید. بخشش مال باید با انتخاب کامل و اختیار واهب باشد. در ادامه شرایط بذل مال را بررسی می‌کنیم:

• عدم وابستگی: عقد بخشش، باید بدون وابستگی به شرایط خاص باشد. به معنای دیگر، مال موهوبه با شرایط خاص به شخصی دیگر انتقال پیدا نمی‌کند و بدون در نظر داشتن وابستگی به شرایط انتفاع صورت می‌پذیرد.
• قبض مال: متهب پس از عقد هدیه باید موهوبه را به طور کامل قبض کند. اختیار کامل مال تحت تصرف متهب قرار بگیرد. انتقال حقوق ملک از واهب به متهب را قبض مال می‌گویند.
• تصرف فوری: تصرف و دریافت کامل عین موهوبه توسط متهب باید انجام شود. در صورتی که ملک یا مال از واهب به دست شخص متهب نرسیده باشد، از نظر قانونی عقد بخشش صحیح نیست و هیچ اعتباری ندارد.
• صحت عزم: عزم و رضایت قلبی واهب برای انتقال مال بسیار اهمیت دارد. واهب باید بتواند به صورت کاملا قلبی و با عزم کامل مال را به صورت هدیه به متهب انتقال دهد. در این صورت عقد بخشش انجام می‌شود.
• مالک: یکی از شرایطی که در بخشش مال واجب است، مالکیت مال موهوبه در نظر گرفته می‌شود. شخص واهب باید مالکیت مال را به صورت رسمی و قانونی داشته باشد.

ابطال هبه

صحت عقد این هدیه اهمیت ویژه‌ای دارد و باید از شرایط خاصی پیروی کند. در مقابل، ابطال عقد بخشش نیز شرایط خاصی دارد. اگر شرایط زیر برای عقد بذل وجود داشته باشد، هدیه باطل خواهد شد. شرایط ابطال بخشش مال عبارتند از:

• هبه نامه به صورت جعلی باشد. ثبت دفتری این نامه اهمیت فراوانی داشته و از نظر اعتبار جایگاه ویژه‌ای دارد.
• اگر قبل از تصرف و قبض مال موهوبه توسط شخص متهب، واهب فوت کرده باشد، بخشش باطل است. این عقد، هیچ ارزش مالکیتی ندارد.
• اگر ثابت شود واهب هنگامی که عقد هدیه را انجام داده، مجنون بوده باشد؛ شرایط ابطال بذل وجود دارد. در این صورت، بخشش مال باطل خواهد شد.
• صوری بودن نامه بخشش مال، یکی از شرایط ابطال بذل مال است. اگر تصمیم بر صوری بودن این معامله ثابت شود، بخشش ارزشی ندارد و از نظر قانونی باطل می‌شود.

آیا هبه قابل برگشت است؟

هبه، یکی از عقود جایز تلقی می‌شود. اگر واهب تحت هر شرایطی تصمیم به استرداد یا برگشت مال داشته باشد، می‌تواند اقدام کند. حتی عدم رضایت متهب هیچ تجدید نظری در این قانون را تغییر نمی‌دهد. این عمل را رجوع از بخشش مال نیز می‌نامند. به طور کلی امکان بازگشت مال بخشیده شده وجود دارد مگر در شرایط زیر:

• عین موهوبه وجود نداشته باشد.
• هنگامی که مالکیت مال هدیه داده شده در قبض متهب نباشد.
• عمل بخشش مال باید بلاعوض صورت بگیرد. اگر هدیه مال در عوض انجام کار یا شرایط اختصاصی انجام شود، امکان بازگشت آن وجود ندارد.
• در صورت تغییر ماهیت عین موهوبه بازگشت مال امکان‌پذیر نیست.
• هنگامی که یکی از طرفیت واهب یا متهب در قید حیات نباشند امکان استرداد مال بذل شده وجود نخواهد داشت.
• اگر مال موهوبه تحت عنوان صدقه به شخصی بخشیده شده باشد. باطل می‌شود.
• اگر متهب یکی از افراد نزدیک از جمله، فرزند، پدر یا مادر واهب در نظر گرفته باشند، امکان بازگشت نیست.
• اگر طلبکاری بدهی خود را به بدهکار بخشیده باشد، عین موهوبه‌ای وجود ندارد. عدم وجود مال در این انتفاع، استرداد مال هدیه داده را رد می‌کند.

قانون هبه به همسر

هبه به هر شخصی امکان‌پذیر است. همسر، یکی از افراد نزدیک در زندگی انسان است. شاید زوجین تمایل به بخشیدن مال خود برای دیگری باشند. اگر زوجین بر سر موضوعی توافق کرده باشند مثلا به هنگام طلاق برای ادامه روند زندگی مالی را به نام همسر خود می‌زند. در این صورت، اگر زندگی ادامه‌دار بود و بدون مشکلی پیش رفت، واهب نمی‌تواند اقدامی برای استرداد عقد انجام دهد. زیرا زوجه به عهد خود وفا کرده و زندگی را به روند عادی بازگردانده است. در غیر این صورت واهب می‌تواند مالی که به عنوان عین موهوبه به متهب تقدیم کرده است را به نام خود مجددا بازگرداند. بخشش مال به همسر باید با تمایل کامل واهب باشد تا یک بخشش قلبی محسوب شود.

 هبه پدر به فرزند

اختیار اموال پدر به دست خود او خواهد بود و تا زمانی که در قید حیات به سر می‌برد، هیچ کسی نمی‌تواند بر مال وی اعتراضی داشته باشد. اگر پدری مالی را به عنوان مال موهوبه به نام فرزند خود کند، هبه نامه معتبر و اعتبار کافی دارد. پدری صاحب چندین فرزند است که قسمتی خاص را به نام یکی از فرزندان کرده باشد. فرزندان دیگر هیچ اعتراض نمی‌توانند در این زمینه داشته باشند. اگر پدر بر تصمیم خود استمرار داشته باشد. مشکلی برای کسی پیش نخواهد آمد. این قاعده برای مال هدیه داده شده از طرف پدر به فرزند اعمال می‌شود. نوشتن قرارداد به صورت دست‌نویس به همراه امضا شاهدان اعتبار کافی برای دادگاه دارد؛ اما برای اعتبار بیشتر و ثبت در سامانه اموال بهتر است برای تنظیم سند به ثبت اسناد مراجعه کنید.

هبه در حقوق

هبه در حقوق و دین اسلام به معنای تملیک مال از شخصی به شخص دیگر که به صورت رایگان انتقال یابد است.. صحت عقد بخشش مال تنها با قبول و قبض متهب و تصرف عین موهوبه امکان‌پذیر است. حقوق، علم با ارزش و تاثیرگذار در زندگی بشریت محسوب می‌شود. هر عملی باید با قاعده و قوانین خاص خود صورت بپذیرد. هدیه مال در حقوق، به صورت بلاعوض انجام می‌شود و به طور کلی، بدون چشم داشتی از طرف مقابل مالی بخشیده خواهد شد. این کار به دلایل مختلف و شخصی انجام می‌شود و طرفین باید از سلامت کامل هوشیاری و عقلانی برخوردار باشند. در این صورت عمل بخشیدن مال به طور کامل انجام خواهد شد و هیچ عیب و نقصی وجود ندارد.

قبض در هبه یعنی چه؟

قبض هبه، به معنای تحویل دادن مالی از واهب به متهب به صورت رایگان است. اذن واهب، در قبض مال بذل شده اهمیت فراوانی دارد. برای تحقق صحت قبض، اذن شخص واهب لازم و ضروری است. اگر بخشش مال انجام شود و بدون اذن واهب باشد، تحقق عقد مال هدیه، صحیح نیست. به طور کلی، قبض در بخشش مال به معنای تصرف مال توسط متهب و با اذن واهب تعریف می‌شود. اگر مالی که در متن کتبی هدیه مال، نوشته شده است را پس از مدتی اذن واهب صادر گردد نیازی به ثبت کردن این مال نیست و می‌توان در همان نامه اذن واهب را ذکر کرد. استقلال پیدا کردن بر ملک یا مالی را قبض در مال بخشیده می‌نامند. تحت سلطه درآوردن مال بخشیده یکی از واجبات در امر بخشش به شمار می‌رود.

هبه معوض چیست؟

امر هبه و بخشش می تواند با عوض باشد. اگر بخواهیم مال بخشیده معوض را بررسی کنیم، باید به دریافت کالا یا کاری مشروع اشتره کرد. این بخشش می‌تواند بدون هیچ چشم‌داشتی انجام شود. در این صورت غیر معوض می‌نامند‌ هنگامی که واهب در ازای بخشش مال خود قصد دریافت مال داشته باشد، مال هدیه معوض نامیده می‌شود‌. مالی که به شرط بخشش متقابل تحقق یابد هدیه معوض است. این عمل، تعویض مال نیست و در اصل به بخشش مال متقابل شهرت دارد. این بخشش باید به صورت رسمی و کتبی ذکر شود تا در آینده مشکلاتی را در بر نگیرد. شرط ضمن عقد برای بخشش جایز نیست و در هنگام بخشش مالی نباید شرط و شروطی گذاشته شود. به همین دلیل باید بدون شرط خاص بخشش را انجام دهند و متهب نیز قلبا مالی که شرعا به نام خود است را به عنوان مال بخشیده به واهب بدهد.

کلام آخر

هدیه مال، امری جایز و شرعی در اسلام و حقوق است. هر کس که بخواهد مالش را به دیگری ببخشد می‌تواند به عنوان مال موهوبه انجام دهد. شاید شنیده باشید که فلانی مالش را به پسرش، مادرش، پدرش و… بخشیده است. این امر را بذل و بخشش مال می‌گویند. کلمه هبه، واژه‌ای عربی است. این واژه از طریق فقه وارد زبان و قضاوت کشور ما شده است. بذل و بخشش معنای واقعی این کلمه به شمار می‌رود. برای صحت آن شرایطی برای تحقق و شروطی در جهت ابطال آن وصف شده است. قانونگذار با توجه به قوانین این عمل را وصف می‌کند و باید از قوانین آن پیروی شود.