کارشناس رسمی دادگستری چه کسی است؟ چه وظایفی دارد

 کارشناس رسمی دادگستری فردی است که با قبولی در آزمون کارشناسان دادگستری امکان فعالیت در این حوزه را می‌ یابد. در مواقعی که قاضی تخصص کافی در مورد موضوعی از پرونده را ندارد و نمی‌ تواند در مورد آن اظهارنظر کند، کارشناس رسمی دادگستری با تخصص خود می‌ تواند به قاضی کمک کند .

 اظهارنظر در مورد موضوعی از پرونده در دادگاه و ارائه یک گزارش از آن، از جمله وظایف اصلی کارشناسان رسمی دادگستری هستند. قاضی مسئول صدور رای عادلانه است اما نمی‌ تواند در هر علمی خبره باشد. از این رو در مورد موضوعاتی مانند پزشکی، ساختمان سازی و دیگر موارد تخصصی نیاز به راهنمایی کارشناسان رسمی خواهد داشت. در ادامه این بخش قصد داریم شما را با تمامی وظایف کارشناسان و نحوه ارجاع پرونده به او آشنا سازیم.

 کارشناس رسمی دادگستری چه کسی است؟

 کارشناسان رسمی دادگستری افرادی هستند که دارای وظایف خاصی بوده و در صورت ارجاع یک پرونده به او ملزم به ارائه اظهار نظر در مورد آن هستند. این گونه افراد پس از طی آزمون کارشناس رسمی و دریافت پروانه آن به طور به طور قانونی فعالیت خود را در این حیطه آغاز می‌ کنند. شما می‌ توانید از طریق سامانه استعلام وضعیت کارشناس، پروانه این گونه افراد را مورد استعلام قرار دهید.

 متقاضیانی که به دنبال شرکت در آزمون کارشناسان رسمی هستند، باید دارای مدرک کارشناسی باشند و حداقل ۵ سال سابقه کار مفید در این زمینه را داشته باشند. در حالت کلی می‌ توان گفت یک کارشناس رسمی دارای تحصیلات بالا در یک حرفه و یا تخصص است تا در زمان ارجاع پرونده در مورد یک موضوع خاص بتواند در آن اظهار نظر نماید و به قاضی در صدور رای کمک کند.

 وظایف کارشناس رسمی دادگستری 

کارشناس رسمی دادگستری با توجه به قانون کانون کارشناسان رسمی دارای وظایفی است.

• یک کارشناس رسمی باید بتواند در حیطه و حرفه خود اظهار نظر تخصصی کند و آن را از طریق یک گزارش کتبی در مهلت مقرر ارایه نماید.
• این افراد باید پس از ارائه اظهار نظر و ارسال کتبی آن به مراجع ذی‌ صلاح، گزارش را تا مدت حداقل ۵ سال پس از تاریخ تحویل آن نگهداری کنند که این از مهم‌ ترین وظایف کارشناسان رسمی دادگستری به شمار می‌ رود.
• در صورتی که به هر دلیلی نظرات کارشناسی آنها در موارد حقوقی رد شود، موضوع باید به صورت کتبی اعلام گردد. در این گونه موارد کارشناس باید از مبادرت به انجام این عمل امتناع ورزد. در غیر این صورت به عنوان متخلف شناخته شده و به مجازات انتظامی محکوم می‌ شود.
• کارشناسان باید نکات مهم و ضروری را مشخص کرده و آنها را به طور کامل در نظرات خود بیان کنند.
• یک کارشناس رسمی دادگستری باید پس از درخواست مقام صلاحیت‌ دار در جلسه دادرسی و یا محل مقرر حاضر گردد. مگر اینکه عذر موجهی برای عدم حضور در آن داشته باشد.
• این افراد باید بتوانند تمامی اسناد و مدارک قانونی را به صورت کامل بررسی، تجزیه و تحلیل نمایند تا بتوانند بر اساس اطلاعات به دست آمده نتیجه‌ گیری کنند.
• در برخی موارد از کارشناسان درخواست می‌ شود، میزان خسارت پرونده‌ های مدنی را مورد بررسی قرار داده و یا مدارک مالی را تحلیل کنند.
• آنها باید با توجه به دانش خود یک ارزیابی صحیح و شفاف از ضرر و زیان و یا تحلیل مالی را ارائه نمایند.

 هزینه کارشناس رسمی دادگستری

 با توجه به ماده ۲۶۴ از قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه هزینه کارشناس رسمی دادگستری را با رعایت تمامی موارد کمی، کیفی و ارزش کار تعیین می‌ نماید. اگر پس از اظهار نظر کارشناس معلوم شود که حق الزحمه او متناسب با کیفیت انجام شده نبوده است، مقدار آن به صورت قطعی مجدد بررسی شده و دستور وصول آن صادر می‌ شود. به علاوه با توجه به ماده ۲۵۹ از این قانون پرداخت دستمزد بر عهده متقاضی می‌ باشد.

مهلت اعلام نظر کارشناس رسمی دادگستری

 همانطور که تا این بخش از مقاله به آن اشاره کردیم، در برخی موارد پرونده‌ ها برای بررسی تخصصی و حرفه‌ ای به یک کارشناس رسمی دادگستری ارجاع داده می‌ شوند. این فرد باید بتواند در مدت زمان مقرر نسبت به آن اظهار نظر کند. پس از اعلام نظریه، قاضی می‌ تواند حکم قطعی را در مورد آن صادر کند اما یکی از مهم‌ ترین موارد، مهلت اظهار نظر کارشناس می‌ باشد.

 این مهلت باید به گونه‌ ای تنظیم شود که متناسب با تحقیقات لازم بوده و موجب اطاله دادرسی نشود. با توجه به ماده ۲۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی، کارشناس رسمی دادگستری باید در زمان مقرر اظهارات خود را به صورت کتبی تقدیم کند مگر اینکه امکان تقدیم اظهار نظر در مدت زمان معین موجود نداشته باشد.

 معمولاً مهلت اظهار نظر کارشناس رسمی دادگستری ۵ روزه، ۲۰ روزه، یک ماهه و دو ماهه می‌ باشد که با توجه به موضوع متفاوت است. اگر این فرد نتواند در مدت زمان تعیین شده نظر خود را در مورد موضوع مشخص به صورت کتبی به دادگاه تقدیم کند، در این صورت فرد دیگر جای او را خواهد گرفت.

موارد و جهات رد کارشناس رسمی دادگستری

 در برخی از موارد ممکن است کارشناس رسمی دادگستری نتواند نظریه‌ های خود را به صورت صحیح و مطابق با واقعیت بیان کند. به عنوان مثال در برخی موارد کارشناس به دلیل خصومت با هر یک از طرفین دعوا نظرات نادرست ارائه می‌ کند. در این صورت هر یک از طرفین دعوا می‌ توانند ایراد رد کارشناس رسمی دادگستری را مطرح کنند.

 با توجه به تبصره ۲ ماده ۱۸ از قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری، یک کارشناس رسمی موظف است در امور ارجاعی خود در صورت رد نظرات تخصصی ارائه شده به دادگاه، موضوع را به صورت کتبی اعلام کند و به هیچ عنوان کارشناسی را ادامه ندهد. چرا که در این صورت متخلف به شمار رفته و به مجازات انتظامی محکوم می‌ گردد.

 یکی از مهم ترین موارد این است که کارشناس خود باید این موضوع را به صورت کتبی به دادگاه اعلام نماید. با توجه به ماده ۹۱ قانون آیین دادرسی مدنی، مواردی که شامل رد کارشناس رسمی دادگستری می‌ شوند عبارتند از:

• قرابت و یا نزدیکی فامیلی تا درجه سوم با هر یک از طرفین دعوا.
• در صورتی که کارشناس، همسر و یا فرزند او وارث یکی از دو طرفین دعوا باشند.
• اگر کارشناس در زمان گذشته در مورد موضوع مورد نظر به عنوان داور و یا گواه اظهار نظر کرده است.
• کارشناس، همسر و یا فرزند او از نتیجه نهایی نفع شخصی خواهند داشت.

ارجاع پرونده به کارشناس رسمی دادگستری

 در حالت کلی تصمیمات قضایی و دادگاه‌ ها به دو صورت قرار و رأی به کارشناسان ارجاع داده می‌ شوند و زمانی‌ که دادگاه تشخیص دهد پرونده دارای جنبه‌ های فنی و تخصصی باشد، باید بررسی آن را در اختیار یک کارشناس مجرب قرار دهند.

 در حالت کلی پرونده‌ هایی که اطلاعات کاملی از آنها در اختیار قاضی و یا دادرس وجود ندارد، ملزم ارجاع به کارشناس هستند. با توجه به ماده ۲۵۷ قانون آیین دادرسی مدنی، ارجاع پرونده به کارشناس اختیاری است. اما در هر صورت اگر نیاز به یک اظهار نظر تخصصی در مورد موضوع پرونده باشد، نیاز به ارجاع به کارشناس بیش از پیش احساس می‌ شود.

 با توجه به ماده ۲۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی، هر یک از طرفین دعوا می‌ توانند یک کارشناس را به صورت تراز انتخاب کنند و آن را به دادگاه معرفی نمایند‌. در نتیجه چنین می‌ توان گفت که طرفین دعوا نیز می‌تواند در انتخاب کارشناس رسمی دادگستری موثر باشند. در روش دوم نیز کارشناس به صورت قرعه کشی انتخاب می‌ گردد.

 با توجه به ماده ۲۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه می‌ تواند افراد صالح و لایق را برای بررسی و اظهار نظر تخصصی پرونده انتخاب کند. اگر تعداد کارشناسان زیاد باشد به قید قرعه نام یکی از آنها انتخاب می‌ شود.

 سخن پایانی

 کارشناسان رسمی دادگستری افرادی هستند که در حوزه تخصصی خود مهارت دارند و می توانند در مورد موضوعاتی از پرونده ارائه شده توسط قاضی، اظهار نظر کنند. این افراد پس از شرکت در آزمون کارشناسان رسمی صلاحیت لازم برای اظهار نظر و کمک به قاضی در حل مسائل مربوطه را به دست می آورند‌. در این مقاله سعی کردیم شما را با وظایف کارشناسان رسمی، هزینه واگذاری پرونده به او و موارد رد اظهار نظر کارشناسان اشاره کرد. برای آشنایی با وکلای ماهر و متخصص در ارومیه صفحه وکیل ارومیه ما را بررسی کنید.